In Memoriam pater Franciscus Petrus van der Hoff SCJ
Frans werd geboren op 16 juli 1939 als zevende van zeventien kinderen in de boerenfamilie Van der Hoff-Boersma. Zijn vader was eerder uit Friesland vertrokken naar de Peel die toen ontgonnen werd. In 1952 begon Frans zijn studies op het klein seminarie van de Priesters van het Heilig Hart in Helmond en Bergen op Zoom en in 1959 behaalde hij zijn diploma Gymnasium A. Na één jaar studies in geschiedenis en filosofie op de Katholieke Universiteit van Nijmegen vervulde hij zijn militaire dienstplicht. In 1961 begon hij zijn noviciaat in Asten en legde op 8 september 1962 zijn geloften af. Hij deed zijn studies filosofie in Liesbosch en twee jaar theologie in het Studiehuis te Nijmegen en beëindigde deze in 1971 cum laude met een doctoraal aan de universiteit met specialisatie missiologie. Later werd deze in 1992 voltooid door zijn promotie met het proefschrift getiteld “Organizar l’Esperanza”.
Op 20 april 1968 werd Frans in de parochiekerk van de Heilige Margaretha Maria Alacoque te De Rips priester gewijd en vertrok het jaar daarna naar Ottawa in Canada om tot 1973 colleges te geven op de afdeling missiestudies van de St. Paul Universiteit. Gedurende deze tijd deed hij onderzoek in Chili en was tijdelijk benoemd aan de missieafdeling van de Latijns Amerikaanse Bisschoppenconferentie (CELAM). Zo had hij gelegenheid verschillende projecten te leren kennen in de pastoraal onder Indianen. Omdat het onmogelijk werd verder te werken in Chili vanwege de politieke omstandigheden, nodigde een bisschop van Mexico hem uit om te komen werken in een oecumenisch centrum voor Latijns-Amerikaanse vluchtelingen. Frans was daar de leider van 1974 tot 1980. Ondertussen was hij tevens priesterarbeider geworden in een fabriek van auto-onderdelen en later in een drukkerij. Op pastoraal gebied werkte hij in de volksbuurten Emiliano Zapata en Carmen Serdàn, waar hij tijdelijk woonde.
In 1980 werd hij door de bisschop van Cuernavaca , Sergio Méndez Arceo, gevraagd om te komen werken in het diocees van Tehuantepec onder leiding van monseigneur Arturo Luna Reyes. Tot de dood van deze bisschop was Frans heel bevriend met hem. Dom Arturo vroeg hem te beginnen in de pastoraal onder de Indiaanse bevolking. Frans ging werken als landarbeider en later als boer in de Zapoteken-gemeenschap van Barranca Colorada Santa Maria Guienagati. Daar legde hij in 1982 de grondslag van de organisatie UCIRI, een gemeenschap van Indianendorpen in de Istmus streek, die als onderdeel geïntegreerde projecten organische koffie uitvoert naar Europa. UCIRI nam naast de productie van koffie ook het vervoer ter hand, zodat de tussenhandel, bedreven door vervoerders met dure wagens, werden uitgeschakeld. Dat heeft meerder keren de nodige spanningen opgeroepen, maar de boeren van UCIRI wisten die te overwinnen.
Toen er problemen ontstonden rond de export van koffie, onder meer naar Nederland, stond Frans mede aan de wieg van de Stichting Max Havelaar. Hij was lid van het dagelijks en algemeen bestuur van deze stichting. Hij had daartoe de gelegenheid, omdat hij vanaf 1987 tot 1991 naar Nederland was geroepen om als missiesecretaris te werken voor zijn congregatie. Hij reisde wel meerdere keren op en neer naar Mexico.
Tot zijn voldoening kon Frans in april 1992 naar zijn geliefde Oaxaca in het diocees Tehuantepec terug keren en ging wonen in een eenvoudig huisje te Ixtepec en zou daar tot vlak voor zijn dood blijven. Tussen al zijn werk voor UCIRI door had hij tijd voor studie.
Door zijn publicaties over Fair Trade, rechtvaardige economie, kreeg hij bekendheid en waardering in diverse landen. Merkwaardig dat dit in Nederland nauwelijks het geval was. Hij werd uitgenodigd voor lezingen en congressen. Die waardering kwam tot uitdrukking in de vele onderscheidingen die hij kreeg. Een indrukwekkende reeks: Op 14 juni 2005 in het Élysée te Parijs door President Chirac geridderd tot Chevalier de la Legion D’Honneur; op 16 oktober 2005 Commandeur in de Kroonorde van België; op 2 februari 2006 Eredoctoraat Katholieke Universiteit Louvain-la-Neuve; op 5 oktober 2006 de Groeneveld Prijs; op 19 maart 2007 Noord-Zuidprijs van de Raad van Europa; op 25 oktober 2007 Officier in de Orde van Oranje Nassau (hem uitgereikt door de ambassadeur – die vroeg of er een goed hotel in de buurt was waar hij woonde en Frans hem zijn bescheiden woning kon aanbieden voor een overnachting) en als laatste op 3 augustus 2023 een onderscheiding voor verdiensten voor ecologische landbouw, door de gouverneur van Oaxaca.
Frans liet al deze lof heel bescheiden over zich heen komen. Hij voelde zich het prettigs in zijn dierbare huisje in Barranca en onderhield veel pastorale contacten met zijn mensen. In al die jaren onderhield hij goede banden met zijn familie. Deze kwam hem meerder keren bezoeken en hebben hem geholpen , toen een keer zijn huisje door een aardbeving beschadigd was. Tot voor een jaar kwam hij regelmatig naar Nederland, vaak via zijn broer in Amerika om de reis te onderbreken. Hij kon bij zijn familie echt uitrusten, al werd die rust soms onderbroken door een zakenreis voor UCIRI of een voordracht her en der. Ook met zijn medebroeders hier te lande en elders onderhield Frans heel trouw contact. Dan kon hij zijn uitgebreide correspondentie nader toelichten en aanvullen.
In september 2023 moest hij een zware operatie ondergaan. Tot boven de knie moest een been worden geamputeerd. Hij werd heel goed opgevangen door zijn mensen van UCIRI. Zo goed dat hij er bijna verlegen van werd, tot iemand tegen hem zei: “wat je zaait, zal je oogsten”. De revalidatie was langzaamaan de goede kant op aan het gaan en de aanpassingen aan zijn huis waren gereed, toen hij toch nog onverwacht in de nacht op 13 februari 2024 is overleden.
In een Plechtige Eucharistieviering op zaterdag 17 februari 2024 is te Ixtepec afscheid genomen van Frans en hij is daar ook begraven. De dienst werd online uitgezonden, zodat naast enkele familieleden die de dienst bijwoonden iedereen de plechtigheid kon volgen.
Op 10 maart 2024 hebben we Frans tijdens een Plechtige Eucharistieviering in de parochiekerk van De Rips herdacht.
Koos de Rooij scj, regionaal overste.
Breda, 25 maart 2024.
Nota bene: Op Internet is heel veel informatie over het leven en werk van Frans te vinden. Zo blijft hij ook na zijn dood bekend en in het collectieve geheugen voortbestaan.